Ailgylchu Carpedi

Amcangyfrifir fod carpedi’n cyfrif am oddeutu pump y cant o’r holl ddeunydd (yn ôl pwysau) sy’n cyrraedd canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref (household waste recycling centres/HWRC) yn y Deyrnas Unedig. Cynhyrchir mwy na 400,000 o dunelli o wastraff carpedi bob blwyddyn. Mae bron i bob un o awdurdodau lleol Cymru’n cynnig pwynt gwaredu ar wahân yn eu canolfannau ailgylchu i ddal a dargyfeirio’r gwastraff hwn o dirlenwi. 

Cafodd bron i 160,000 o dunelli o wastraff carpedi ei ddargyfeirio o dirlenwi yn y Deyrnas Unedig yn 2019, ac ailgylchwyd neu ailddefnyddiwyd mwy na 60,000 o dunelli ohono. Aiff y gweddill i droi gwastraff yn ynni. 

Mae’r amrywiaeth o ddeunyddiau a mathau o garped a gynhyrchir yn gofyn am gyfuniad o wahanol atebion ailgylchu. Mae bron 60 y cant o’r carpedi a gesglir mewn canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref yn gymysgedd o ddeunyddiau synthetig, neilon, polyester a pholypropylen yn aml; mae 36 y cant yn wlân; a’r 14 y cant sy’n weddill yn deils carped neilon a bitwmen. 

Y ffordd fwyaf poblogaidd o ddefnyddio carpedi synthetig eilgylch yw fel arwyneb mewn canolfannau marchogaeth. I wneud hyn, caiff y carped ei rwygo’n fân a’i gymysgu â thywod i greu deunydd llorio clustogaidd sy’n lleihau gwrthdrawiad â’r llawr i goesau ceffylau wrth ymarfer. 

Gellir ailgylchu’r ffibrau mewn carpedi gwlân at amrywiaeth o ddefnyddiau. O’u hechdynnu o’r deunydd, yna eu cyfuno â deunyddiau eraill, cynhyrchir nwyddau inswleiddio gwres a sŵn newydd. Defnyddir y ffibrau wedi’u hechdynnu hefyd i greu isgarpedi newydd. 

Mae carpedi gwlân sydd wedi cyrraedd diwedd eu hoes yn gyfrwng tyfu defnyddiol, fel matiau tyfu ar gyfer planhigion bach a thoeau gwyrdd. Gan fod llawer o nitrogen ynddo, mae’r carped hwn yn ddisodliad cynaliadwy neu’n ychwanegiad at fawn yn y nwyddau hyn. 

Mewn rhai achosion, gellir ailddefnyddio carpedi wedi’u rholio neu eu ffitio trwy eu torri i lawr i’w defnyddio mewn ystafelloedd llai. Fodd bynnag, mae’r rhan fwyaf o ailddefnyddio’n digwydd gyda theils carped gan eu bod yn haws i’w hadfer a’u graddio, yn ogystal â bod yn haws i’w gosod ar lawr newydd. Swyddfeydd ac adeiladau masnachol eraill yw prif ddefnyddwyr teils carped, felly mae’r rhan fwyaf o gynlluniau ailddefnyddio carped yn tueddu i weithio gyda busnesau yn hytrach na chwsmeriaid domestig.